Słońce leży w jednym z krótszych ramion galaktyki, które zwane jest Ramieniem Oriona lub Ramieniem Lokalnym. Oddalone jest o ok. 25 tyś. do 28 tyś. lat świetlnych od centrum Galaktyki.
Jak powstał Układ Słoneczny? Na to pytanie nie znaleziono jeszcze satysfakcjonującej odpowiedzi. Wszelkie informacje o powstaniu Układu Słonecznego czerpane są z badań meteorytów, które spadły na Ziemię oraz z danych uzyskanych przez sondy kosmiczne. Obecnie astronomowie przypuszczają, że początek Układu Słonecznego miał miejsce w jednym z jąder obłoków molekularnych. Obłoki te są miejscem powstawania gwiazd i prawdopodobnie właśnie w takim obłoku powstało Słońce. Miało to miejsce ok. 4,6 mld lat temu. Wraz z naszą gwiazdą postał wtedy otaczający je dysk, mgławica słoneczna. W niej powstały potem następne ciała Układu Słonecznego. Gaz jaki ciągle opadał na dysk i przyszłe Słońce, został zahamowany przez silny wiatr emitowany przez powstałą gwiazdę.
Obłoki molekularne oprócz składnika gazowego, którym jest głównie wodór i hel, zawierały także domieszkę ziaren pyłowych.
W obłoku, z którego powstał Układ Słoneczny, znajdowały się pierwiastki, takie jak magnez, krzem, żelazo z tlenem, które utworzyły maleńkie ziarna.
Pierwotny dysk protoplanetarny składał się zatem z ziaren o rozmiarach od kilku do kilkunastomilionowych części metra, wymieszanych jednorodnie z gazem.
Najprawdopodobniej pod wpływem sił van der Waalsa, ziarna pyłowe zaczęły się ze sobą zlepiać, co dało początek planetom, planetoidom i podobnych im ciałom.
Jednak działanie tych sił mogło spowodować powstanie nawet znacznie większych ziaren, mający rozmiary centymetrowe.
Z ziaren o większych rozmiarach powstał zbiór ciał, zwanych PLANETOZYMALAMI. Niektóre z nich można obserwować jeszcze dziś jako planetoidy, obiekty pasa Kuipera oraz komety przybywające z obłoku Oorta.
W obszarze planet wewnętrznych Układu Słonecznego wzrost rozmiarów ziaren zakończył się powstaniem tam ciał (protoplanet) o masach porównywalnych z masą Księżyca. W formującym się Układzie Słonecznym nadal w wyniku zlepiania się ziaren powstawały ciała, z tym, że już w znacznie dłuższym okresie czasu. Etap ten nosi nazwę EPOKI WIELKICH ZDERZEŃ. Prawdopodobnie właśnie w wyniku zderzenia powstał nasz Księżyc.
W obszarze planet zewnętrznych powstało kilka ciał, ale o znacznie większych masach. Jednak w tym obszarze, temperatura mgławicy słonecznej była tak niska, że oprócz ziaren pyłowych mógł tam też istnieć lód wodny.
Gdy powstająca planeta osiągnęła masę przekraczającą kilka mas Ziemi, wówczas zaczęła przyciągać coraz więcej gazu z otaczającego ją dysku. Przez to stawała się coraz cięższa i mogła na niego skuteczniej oddziaływać. Jednak kiedy masa protoplanety stała się bardzo duża, wówczas przyciągnęła ona już tyle gazu, że w dysku powstała przerwa i przyciąganie gazu zostało zatrzymane. Tym samym został zahamowany wzrost planety.
W wyniku takiego procesu powstały Jowisz i Saturn - większość ich masy to gazowa otoczka, a pozostała część to lodowo-skalne jądro. Ich proces powstawania zajął ok. 10 mln lat.
Uran i Neptun powstały w obszarze, gdzie gęstość dysku była tak bardzo niska, że nie pozwoliło to na wykształcenie masywnych atmosfer tych planet. Istnieje też hipoteza, że jądra tych dwóch planet powstały w obszarze między Jowiszem i Saturnem, i zostały wyrzucone na zewnątrz Układu wskutek wzajemnych oddziaływań grawitacyjnych.
Kiedy dysk gazowy uległ rozproszeniu, w powstałym Układzie Słonecznym istniało jeszcze wiele planetozymali, które nie weszły w skład planet. Szczególnie wiele było ich w zewnętrznym obszarze Układu. Tam bowiem była zbyt mała gęstość materii, aby mogły powstawać nowe planety. W wyniku oddziaływań grawitacyjnych zachodzących pomiędzy planetozymalami, a planetami zewnętrznymi, część z nich została wyrzucona na silnie eliptyczne orbity. Tam utworzyły one obłok Oorta oddalony od Słońca o ok. 50-100 tyś. j.a., więc tysiąc razy dalszy, niż najdalsza planeta - Neptun. Część planetozymali rozproszona została w niewielkim stopniu i utworzyła obecne obiekty pasa Kuipera w obszarze poza orbitą Neptuna.
Od powstania Układu Słonecznego minęły miliardy lat. Przez ten czas ewoluował on - powierzchnie planet przyozdobiły nowe kratery, a planetoidy zostały przechwycone i stały się księżycami. Jednak zmiany jakie jeszcze zajdą dotyczą właśnie Słońca. Kiedy powstało było aż o 30% ciemniejsze i o 10% mniejsze. Od tamtego cały czas rośnie i jaśnieje - co 100 mln lat jego jasność rośnie o 1%. Świeci ono dzięki termojądrowej przemianie wodoru w hel. Jednak za ok. 7 mld lat, zapasy wodoru w jądrze ulegną wyczerpaniu i nasza gwiazda zacznie się gwałtownie powiększać. Niedługo potem w jej wnętrzu rozpocznie się synteza jąder helu w węgiel, a z rozdętych zewnętrznych warstw powieje silny, unoszący znaczną część jej masy, wiatr gwiazdowy. Gdy ten proces zakończy się Słońce zrzuci otoczkę i stanie się białym karłem, czyli bardzo gęstym, powoli stygnącym jądrem węglowo-tlenowym. Będzie ono też początkowo świeciło, ale światłem ultrafioletowym. Tego procesu nie przeżyją najbliższe mu planety, a te dalsze, będą nadal krążyły wokół gasnącego Słońca, otoczonego przez odrzucone wcześniej obłoki gazu. Potem pozostanie już tylko mgławica planetarna.
Jednak to bardzo odległa przyszłość...
[center]Planety Układu Słonecznego[/center]
[center]
[/center]
[center]
[/center]
[center]Ziemia na zdjęciu wykonanym przez sondę Voyager1-odległość 6,4 miliarda km.[/center]
Źródło i foto:
http://pl.wikipedia.org
"Wiedza i Życie" 1/2008.
